Неліктен Duty Free-де қымбат — керісінше болмайтын ба еді?
Неліктен кейбірінде 20-30%-ға арзан, ал басқаларында қалаңыздың супермаркеттеріне қарағанда екі есе қымбат екенін түсіндіріп көрейік.
«Қайтып бара жатқанда Duty Free-ден аламын», «Duty Free-де арзан шығар», «Duty Free-ге кіріп шығайын, не қызық бар екен» — адамзаттың осы және басқа да қателері. «Бажсыз сауда дүкендерінің» тарихын келесі жолы айтып берерміз, ал қазір неліктен олардың кейбірінде 20-30%-ға арзан, ал басқаларында қалаңыздың супермаркеттеріне қарағанда екі есе қымбат екенін түсіндіріп көрейік.
Duty Free қалай жұмыс істейді
Атауының өзі айтып тұр: әдетте дүкендер жолаушылар шекаралық және кеден бақылауынан өтіп келетін әуежайдың күту залында орналасқандықтан, тауарлар үстеме бағасыз сатылуы мүмкін — яғни, импорт бажы, ҚҚС, акциз және басқалары есепке алынбайды. Бастысы — сіз тауарды сол территориядан алып шығуыңыз керек (бірақ бақылаудан өткеннен кейін басқа таңдауыңыз да болмайды ғой).
Бірақ мүмкін болған күннің өзінде, әрқашан солай болады деген сөз емес. Бәрі жергілікті заңнамаға және дүкен желісінің саясатына келіп тіреледі. Көп жағдайда сіз «жеңілдікті» мүлдем байқамауыңыз мүмкін, өйткені бағаға әуежайда жалға алатын орынның қымбат болуы, қызметкерлер жалақысы және басқа да шығын тікелей әсер етеді. Соңында тауар тіпті қымбаттап кетуі де мүмкін — мысалы, «Казахстанский» шоколады бұрын 18 евро тұрған.
Енді не істейміз, ештеңе сатып алмай-ақ қояйық па?
Әрине, бұны өзіңіз білесіз. Қаладағы бағамен салыстырғанда 2-3 есе үстеме баға қосылатындықтан түрлі жергілікті кәдесыйлар, киім-кешек пен косметиканы сатып алуға кеңес бермес едік — достарыңыз бен туыстарыңызға базарлық алуға ұмытып кетіп, қатты ұялып тұрсаңыз ойланып көруге болады. Темекіге келгенде де сол жағдай: Қазақстандағы бағаны біле тұра, бір жиынтығын 20-25 евроға алып қайтесіз? Ал егер Лондонға ұшып бара жатсаңыз — онда бөлек әңгіме.
Тәттілер, парфюм мен ішімдіктердің мәселесі басқа. Duty Free-де сатылатын көп затты сіз басқа жерден таппайсыз, өйткені арнайы сол дүкендерге арнап эксклюзив тауар шығарылады. Бұған қоса, алдымен Duty Free-де сатылымға шығып, содан кейін ғана сіздің қалаңыздың (немесе бара жатқан жердің) дүкендеріне жіберілетін тауарлар да бар. Сондықтан алдын ала сайттан бәрін тексеріп алыңыз.
Duty Free көбінесе кенеттен сауда жасауға немесе рейс күтіп отырған кезде іш пыстырмауға негізделгенін ұмытпаңыз — әйтпесе бұл индустрияның айналымы жылына 45 миллиард долларға жетпес еді (ал бұл тіпті 2011 жылғы мәлімет). Жүктің нормасы туралы да ұмытпаңыз: мысалы, Тайландқа екі жиынтықтан артық темекі кіргізуге болмайды, ал Үндістаннан екі литрден артық ауыр ішімдік алып шыға алмайсыз. Әйтпесе тауарды тәркілеп, айыппұл салады.
Ұшар алдында ірі деген Duty Free дүкендерінің бағасын бір қарап шығуға болады:
Dubai International Airport, Дубай, БАӘ
Incheon International Airport, Сеул/Инчхон, Оңтүстік Корея
London Heathrow Airport, Лондон, Ұлыбритания
Singapore Changi Airport, Сингапур
Hong Kong International Airport, Гонконг, КХР
Paris-Charles de Gaulle Airport, Париж, Франция
Frankfurt am Main Airport, Майндағы Франкфурт, ГФР
Tallink/Silja Terminal (паром порты), Финляндия
Suvarnabhumi Airport, Бангкок, Таиланд
Amsterdam Airport Schiphol, Амстердам, Нидерланд
Шереметьево әуежайы, Мәскеу, Ресей