Қазақстанның әртүрлі өңірінде қалай бауырсақ пісіреді?

Өзім Алматы жақтың қызы болғандықтан Абайға келін боп келгенде ши бауырсақты білмейтін едім. Бара-бара осы жақтағы тәтелерден жасауды үйреніп алдым. Қазір ши бауырсақты күнде шайға қоямын. Отбасым үшін ол маңызды. Бір кесе шаймен жеп алсаңыз, ұзақ уақыт тоқ жүресіз. Біздің жақта үлкен бауырсақты «найман бауырсақ», ұсағын «ши бауырсақ» дейді. Абайда көбіне осы ши бауырсақты пісіреміз. Мен өзім үнемі дастарханға ши бауырсақ қоямын. Үйде үлкен атамыз бар, ши бауырсақпен шай ішкенді жақсы көреді, қытырлақ әрі дәмді. Оны былай пісіреміз:

Құрамы:
Ұн — 2 кг
Тұз — 1 шай қасық
Қант — 2 ас қасық
Ашытқы — 0,5 шай қасық
Құйрық май не өсімдік майы — 150 мл 

Бәрін араластырып, онша жұмсақ қылмай қамырды илеп аламыз да бетін жауып, иінін қандырамыз. Одан кейін қамырды лағман сияқты есіп-есіп, өзімізге ыңғайлы ұзындықта созамыз. Созылған қамырды матаның үстіне қойып шамалы кептіреміз. Сәл кеберсіген соң қамырды ірі моншақ көлеміндей етіп кесеміз. Әрі қарай қызып тұрған майға салып, қуырып аламыз. 

Бала кезімде анамның бауырсақ илегенін жиі көретінмін. Бірте-бірте өзім де үйреніп алдым. Негізі бауырсақ пісіру қиын емес, әркімнің қолынан келеді деп ойлаймын. Тек өзіне ыңғайлы жасау жолын тауып алса болғаны. Мен бауырсақты жұмсақ қылып илегенді жақсы көремін, тез әрі жақсы көтеріледі. Демалыста, мереке күндерінде не қонақ шақырғанда дастарханға міндетті түрде бауырсақ қоямын. Балаларым да оны сүйіп жейді. Өзім бауырсақтың жеңіл, жұмсақ, іші қуыс әрі дөңгелек болғанын ұнатамын. Ондай бауырсақты мынадай жолмен дайындаймын:

Құрамы: 
Су — 500 мл
Қант — 3 ас қасық
Ашытқы — 1 ас қасық
Сұйық май — 1 ас қасық
Тұз — 1 ас қасық
Ұн — 900-1000гр

Ұнды илектен өткізіп, үстіне тұз, қант пен ашытқы себелеп, су мен май құйып қамырды бірден илеймін. Бастысы жұмсақ болуы керек. Бірнеше сағаттан кейін көтерілген қамырды жазып, дөңгелек етіп кесемін де, қызып тұрған майға қуырып аламын. 

Біз қонақ келгенде, той-томалақ болғанда, қайғылы жағдайға байланысты ас берген кезде міндетті түрде бауырсақ пісіреміз. Отбасымыз үшін оның маңызы зор. Бәріміз жақсы көреміз. Атаулы күндері дастарханда міндетті түрде бауырсақ тұруы керек, дәстүр боп кеткендей.
Тұрмыс құрғанша қазан-ошаққа онша араласпадым. Отбасылы болғанда бауырсақ жасауды енем көрсетті. Бірақ енемнің қамыр ашыту тәсіліне үйренісе алмадым. Әр адамның өзіне ыңғайлы бауырсақ илеу жолы бар сияқты. Маған YouTube-тан тапқан видео көп көмектесті. Қазір бауырсақ қамырын тек сол бойынша ашытамын:

Құрамы: 
Ұн — 1 кг
Су — 700 мл
Ашытқы — 2 шай қасық (10-14 гр)
Қант — 1-2 ас қасық
Тұз — 2 шай қасық
Сұйық май — 3-4 ас қасық

Қамырды дайындау үшін илектен өткізілген ұнға ашытқы мен қантты салып араластырамыз. Кейін оған сұйық май құямыз. Жылы суға тұз қосып, қамырға суды біртіндеп құйып араластырамыз. Қолға жабысатын жұмсақ қамыр шығуы тиіс. Оны көтерілу үшін 1-1,5 сағатқа жылы жерге бетін жауып қоямыз. 2-3 есе көтерілген қамырды бір басып, бөлме температурасында 25-30 минутқа қайтадан бетін жауып қоямыз. Содан кейін оны 1 см қалыңдықта жазып, қызып тұрған сұйық майға салып, қуырып аламыз. 

Бауырсақты қонақ келер кезде немесе жеті шелпекпен бірге пісіремін. Дүниеден өткен туған-туысқандарға Құран бағыштаған кезде де бауырсақ жасаймын. Дайындау жолын интернеттен қарап, өз ыңғайыма әрі үйдегі адам санына байланысты өзгертіп алдым. 

Бауырсақ дегенде бала кезімде таңертең ұйқыны қандырып, бауырсақ иісіне оянатын шақтарым мен ас бөлмесінде анамның Шәмші шумақтарын әндетіп жүріп бауырсақ пісіретін кездері есіме түседі. Қазір өзімнің екі балам бар, сол сәттерді есіме алсам ішім жылып, жан дүнием жадырай түседі. Ойлап отырсам, бауырсақ менің ең жылы естеліктерімнің бір бөлігі екен. Енді өзім де балаларыма сондай естеліктер сыйлағым келеді. Ол үшін бауырсақты мынадай жолмен жасап жүрмін:

Құрамы:
Жылы сүт — 600 мл
Ашытқы — 3-4 шай қасық
Қант — 3 ас қасық
Тұз — 1-2 шай қасық
Cары май — 100 гр
Ұн — 1 кг
Жұмыртқа — 2 дана 

Жылы сүтке қант салып араластырамын, сосын үстіне ашытқы салып тағы араластырамын да 10-15 минутқа қақпағын жауып қоямын. Бөлме температурасында тұрған сары майды, жұмыртқаны салып араластырамын. Содан кейін ұн, тұз саламын. Ашытқыға бірден тұз салуға болмайды, соны ескеріңіз. Осылайша жұмсақ қамыр илеймін де, қақпағын жауып, жылы жерге 2-3 сағатқа қоямын. Қамыр көтерілген соң бауырсақтарымды майға қуырып аламын. 

Демалыста, мейрамдарда, алыстағы балаларым келгенде, қонақ күткенде үнемі бауырсақ пісіремін. Дастархан қандай тамақ қойсам да, бауырсақ болмаса, сәні кірмей тұрғандай көрінеді. Мен үшін бауырсақ тоқшылықтың, молшылықтың, берекенің белгісіндей. Әр үйде солай деп ойлаймын. 

Бауырсақтың жақсы боп шығуына майдың әсері зор. Сондықтан мен сұйық майға тоң майды араластырып қолданамын. Әдетте сиырдың іш майын жинап жүремін. Соны бауырсақ қуырарда сұйық майға араластырып қыздырамын. Ал қамырдың өзін мыдай жолмен ашытамын:

Құрамы:
Ұн — 1 кг
Сүт — 300 мл
Су — 300 мл
Сары май — 2 ас қасық
Қант — 1 ас қасық
Тұз — 2 шай қасық
Ашытқы — 1 шай қасық

Ыдысқа сары майды, қаймақты, тұзды, қантты саламын да, жылы сүт пен су құямын, соңынан ашытқы салып араластырамын. Содан кейін үстіне біртіндеп ұн салып, араластырып отырып, қамырды жұмсақ қылып илеймін. Қатты, тығыз болмаса, жақсы шығады. Илегеннен кейін қамыр бір көтерілгенде басып, қайта көтерілгенін күтемін. Екінші рет көтерілген кезде қамырды жазып, бауырсақ пісіре бастаймын.