Рейс кешіксе не істеу керек: әр пункт бойынша талдаймыз

Рейстің кешігуі — әрдайым қынжылтатын жайт. Кем дегенде бірнеше сағат әуежайда отыра тұруға тура келеді, бірақ жоспарларың толықтай бұзылатын жағдай да болып тұрады. Бірақ жақсы жаңалығымыз бар: кешіккен рейс жолаушылары әуе компаниясына өтемақы талап ете алады. Өз құқымызды қорғауды және бәрін соттау үшін қай заңнамаға сілтеме жасау керек екенін біліп алайық. 

Өтемақыны қандай жағдайларда алып аласыз

Кешіккен рейстің бәрі бірдей емес — әуе компаниясы тек өз жағынан кеткен қате кетсе ғана өтемақы төлеуі керек. Мысалы, ұшақ ұшуға дайын болмады немесе бірдеңесі бұзылып қалды делік — бұл компанияның кінәсі.

Ал нашар ауа-райы мен әуежайдағы проблемалар үшін әуе компаниясы жауап бере алмайды, демек өтемақыны да төлеуге міндетті емес. Дегенмен, қалаған жағдайда күтіп отырған жолаушылардың көңілін аулауға тырысып көруі мүмкін.

Кешігудің себебін әуе компаниясының өкілінен сұрап біле аласыз: ол әуежайда болады (әдетте ірі компаниялардың өкілдері күндізгі уақытта жұмыс істейді) немесе тасымалдаушының жедел желісі бойынша жауап береді.

Өтемақы әртүрлі болуы мүмкін — бәрі қай елден ұшатыныңызға және сіздің әуе компанияңыз қайда тіркелгеніне байланысты. Ең танымал деген нұсқаларды талдап көрейік.

Рейс Қазақстанда кешіксе не істеу керек

Қазақстандық жолаушылар құқығы Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы» заңы бойынша реттелді. Бұл заңның 86 бабы дәл осы кешігулерге арналған.

• Рейстің жөнелтілуін 2 сағаттан аса күткен кезде ұзақтығы 5 минуттан аспайтын 2 телефон қоңырауын шалу, оның ішінде халықаралық байланыс желісі бойынша қоңырау шалу немесе электрондық почта арқылы 2 хабарлама жіберу;

• Рейстің жөнелтілуін 4 сағаттан аса және әрі қарай күткен кезде әуе компаниясы: күндізгі уақытта — әрбір 6 сағат сайын, түнгі уақытта әрбір 8 сағат сайын ыстық тамақпен қамтамасыз етуге міндетті.

• Рейстің ұшуын күндізгі уақытта 8 сағаттан аса және түнгі уақытта 6 сағаттан аса күткен кезде тасымалдаушы қонақ үйге орналастырады.

• Жалпы әуе компаниясының кесірінен рейс 5 сағаттан артық кешігетін болса, онда жолаушының таңдауы бойынша тасымалдаушы керек жерге дейін ұшатын ең жақын рейске билет алып беруі немесе билетке кеткен ақшаны толықтай қайтарып беруі керек.

Бұның бәрін әуе компаниясы тегін істеуге тиіс. Егер ол сізге осы қызметтерді ұсынудан бас тартып жатса, оған қарсы шағым түсіре аласыз — ҚР сауда және интеграция министрлігінің Тұтынушылардың құқықтарын қорғау комитеті немесе ҚР Көлік министрлігінің Азаматтық авиация комитеті көмекке келеді. Бірақ алдымен тасымалдаушының жедел желісіне хабарласып көріңіз — ол мәселені тезірек шеше алады.

Рейс Ресейде кешіксе не істеу керек

Ресейдегі жолаушылар құқығы Қазақстандағыға ұқсайды:

• Рейс 2 сағатқа кешіксе — тегін сусын мен 2 телефон қоңырауы немесе электронды пошта арқылы 2 хабарлама.

• 4 сағатқа кешіксе — күндіз әр 6 сағат сайын және түнде әр 8 сағат сайын ыстық тамақ.

• Күндіз 8 сағатқа немес түнде 6 сағатқа кешіксе — қонақ үй және оған апаратын транспорт.

• Кешігу уақытына қарамастан әр жолаушы өз багажын қоймаға тегін қоя алуы керек.

• 7 жасқа толмаған баламен саяхатқа шықсаңыз, сізге ана мен бала бөлмесін ұсынуға міндетті. 

• Бұдан бөлек, өтемақы талап ете аласыз — әр кешіккен сағатқа 25 рубль, бірақ қорытынды сома билет бағасының жартысынан аспауы керек. Оған қоса шығындарыңызды өтеп береді — мысалы, сіз әуежайда тамақ пен сусынға ақша шығардыңыз делік. 

• Егер әуе компаниясы басқа рейс ұсынса, сіз қосымша ақша төлемей-ақ ұшып кете аласыз, бірақ рейсті өзіңіз таңдай алмайсыз.

Бұл ережелер Ресей әуежайларынан ұшатын немесе ресейлік әуе компаниялары жауапты рейстерге байланысты. Олардың қадағалануына бірнеше заңнама жауап береді: 

• Федерациялық авиация ережелері, 74, 99 және 227-пункт.

• РФ әуе кодексі, 120-бап.

• Монреаль конвенциясы.

Ал Еуропада жағдай қандай?

Еуропаның негізгі бөлігі ЕО-ға тиесілі болғандықтан, олардың ережелерін талдап көрейік. Айтпақшы, Еуроодақ дегенде тек қатысушы 28 елді емес, Исландия, Норвегия, Швейцария, Гваделупа, Француз Гвианасы, Мартиника, Реюньон, Майотта, Сен-Мартен, Асориш, Мадейра және Канар аралдарын да сөз етеміз.

Еуропада өтемақы көлемі ұшу ұзақтығына байланысты: арақашықтық қаншалық ұзақ болса, рейс те сонша уақытқа кешігеді. Мысалы, аралық 1500 км-ден аз болса, сусын мен тамақты 2 сағат кешігу кезінде алуға болады, ал егер 1500 бен 3000 км арасында болса — рейс 3 сағатқа кешіккенде аласыз. Ал егер кешігу 5 сағаттан асып кетсе, ұшудан бас тартып, толық өтемақыны алуға болады.

Ал егер ұшудан бас тартпай, басқа немесе өз рейсіңізбен жетсеңіз, 125-600 евро аралығында өтемақы талап ете аласыз — сондықтан өзіңізге қараңыз.

Еуропада № 261/2004 (Flight Compensation Regulation 261/2004) ЕО регламентінің 4-9 баптарына немесе Монреаль конвенциясна сілтеме жасауға болады (Montreal Convention).

АҚШ, Азия және Африка

Мұнда бәріне ортақ ереже жоқ және көп нәрсе тасымалдаушы екеуңіз арасындағы келісімге байланысты — оны міндетті түрде мұқият оқып шығып, әуе компаниясы туралы желіде қандай ақпарат бар екенімен танысып алыңыз: осылайша билет алмай тұрып рейстер қаншалық жиі кешігеді, әуе компаниясының тағы қандай проблемалары бар екенін біліп алуға болады.

• АҚШ-та рейс кешігуіне байланысты бір-ақ қана заң бар — рейс 2 сағатқа кешіксе тамақ пен су ұсынуы керек, бірақ тек жолаушылар ұшақта отырса ғана. Көп жағдай әуе компаниялары өздері-ақ айыппұл төніп тұрғандай жолаушыларға қамқор болып жатады. 

• Азия мен Африкада заң елдің өзіне байланысты, бірақ көп жағдайда шамамен бәріне ұқсас нәрселер жазылған, қалғаны тасымалдаушының еркінде. Бірақ мұнда сізге қамқор болуы екіталай, сондықтан әуе компаниясын аса жауапкершілікпен таңдаңыз.